Gebeliği önlemek için kullanılan oral kontraseptifler, yani doğum kontrol hapları hakkında yeterince bilgi sahibi olmadığınızı mı düşünüyorsunuz? Sizin için hazırladığımız içeriğe göz atarak “Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” , “İlişkiden sonra doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” ya da “Doğum kontrol hapı faydaları ve zararları nelerdir?” gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz. Yeni başlayanlar için doğum kontrol hapı hakkında pek çok bilgi verecek, rehber niteliğindeki içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
İçerikler (Gizle-)
Oral Kontraseptif Nedir?
Oral Kontraseptif Ne İşe Yarar?
Oral Kontraseptif (Doğum Kontrol Hapı) Nasıl Korur?
Oral Kontraseptif Çeşitleri Nelerdir?
Oral Kontraseptif Ne Zaman Kullanılır?
Oral Kontraseptif Nasıl Kullanılır?
Kombine Oral Kontraseptif Nasıl Kullanılır?
Sadece Progestin İçeren Oral Kontraseptif Nasıl Kullanılır?
Oral Kontraseptif Ne Zaman Korumaya Başlar?
Oral Kontraseptif (Doğum Kontrol Hapı) Ne Kadar Süre Kullanılır?
Oral Kontraseptif Aldıktan Sonra Ne Zaman İlişkiye Girilir?
Oral Kontraseptif Kullanımı Kimler İçin Uygun Olmayabilir?
Oral Kontraseptif Koruma Oranı Nedir?
Oral Kontraseptif Nasıl Bırakılır?
Oral Kontraseptif Kullanımının Avantajları Nelerdir?
Kolay ve Pratik Bir Şekilde Korunmanıza Yardımcı Olur
Adet Döngülerini Düzenleyebilir
Adet Dönemindeki Ağrı ve Sancıları Hafifletebilir
Hormonlardan Kaynaklanan Sivilceleri Azaltabilir
Yoğun Tüylenmenin Önüne Geçebilir
Yumurtalık Kisti Riskini Azaltabilir
PMS Dönemindeki Ruhsal Değişimleri Dengeleyebilir
Menstrüel Migrenin Azalmasına Yardımcı Olabilir
Oral Kontraseptif Kullanımının Dezavantajları Nelerdir?
Oral Kontraseptif Yan Etkileri Var mıdır?
Oral Kontraseptif Adeti Keser mi?
Oral Kontraseptif Sivilce Yapar mı?
Oral Kontraseptif (Doğum Kontrol Hapı) Kullanımı Uyku Yapar mı?
Oral Kontraseptif Kullanımı Kısırlığa Yol Açar mı?
Oral Kontraseptif Hakkında Diğer Merak Edilen Detaylar
Bebek Sahibi Olduktan Ne Kadar Süre Sonra Oral Kontraseptif Kullanılır?
Oral Kontraseptif Markasını Değiştirmek İsteyenler Nasıl Bir Yol İzlemeli?
Oral Kontraseptif Almayı Unutursanız Ne Olur?
“Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” sorusunu yanıtlamadan önce “Doğum kontrol hapı nedir?” kısaca tanımlayalım. Doğum kontrol hapı bir diğer adıyla oral kontraseptif, doğum kontrolü sağlamak ve gebeliği engellemek için kullanılan bir ilaç türüdür. Doğum kontrol hapları kadın korunma yöntemleri arasında yer alır. Erkek korunma yöntemleri hakkında bilgi almak için ilgili içeriğimize de göz atabilirsiniz.
Doğum kontrol hapı, gebelikten korunma yöntemleri arasındadır ve gebeliği engellemeye yarar. Doğum kontrol hapı kullanımı, gebeliği önlemenin yanı sıra adet düzeninin sağlanması için de gerçekleştirilebilir. Bunun yanı sıra hormonal kaynaklı sivilce ve akne sorunları için de doğum kontrol hapı kullanıldığı bilinir. Ancak yine de doğum kontrol hapını bu gibi durumlar için kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız ve farklı rahatsızlıklar için doğrudan doğum kontrol hapı kullanmayınız.(2)
Oral yolla alınan doğum kontrol hapı içerisinde yumurtalıklarda doğal olarak üretilen ve bulunan östrojen ile progestinin yapay versiyonları bulunur. Böylece yumurtalık hormonlarını taklit eden oral kontraseptif, yumurtlamayı uyaran hipofiz hormonlarının salınmasını yani yumurtlama sürecinin yaşanmasını engeller. Buna ek olarak servikal mukusu kalınlaştırarak embriyonun rahim yüzeyinde tutunmasını zorlaştırır. Oral konstraseptifler düzenli kullanıldığında gebeliğin önüne geçebilir.(1)
Doğum kontrol hapı çeşitleri, içerdikleri hormonlara bağlı olarak birbirinden ayrılır. Buna bağlı olarak kombine oral kontraseptifler ve sadece progestin içeren oral kontraseptifler olmak üzere ikiye ayrı türde doğum kontrol hapı bulunur. Östrojen ve progestin hormonları içeren kombine oral kontraseptifler, yumurtalıklarda bulunan yumurtaların salınmasını yani yumurtlamayı engeller. Kombine oral kontraseptifler ayrıca hamileliğin gerçekleşmesi için mukusu değiştirerek spermin rahim içerisine girmesini önler.(2)
Sadece progestin içeren oral kontraseptifler, bir kadınlık hormonu olan progestin rolünü üstlenir. önüne geçen bu doğum kontrol hapları aynı zamanda servikal mukusu ve rahmin astarını da değiştirir. Böylece spermin yumurtayı döllemesine engel olur.(3)(4)
Doğum kontrol hapı kullanımı için belli bir zaman yoktur. Dilediğiniz zaman doğum kontrol hapı kullanmaya başlayabilirsiniz. Sadece kullandığınız doğum kontrol hapının çeşidine göre kullanımaya başladığınız zamana dikkat etmeniz gerekir. “Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” başlığı altında doğum kontrol haplarının kullanım detayları ile ilgili bilgi alabilirsiniz.
Özellikle ilk kez doğum kontrol hapı kullanımı yapacak kişiler en çok “Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” sorusunun yanıtını merak eder. Doğum kontrol hapı kullanımı, kullanılan doğum kontrol hapı çeşidine göre değişkenlik gösterecektir. Aşağıda iki farklı doğum kontrol hapı çeşidinin nasıl kullanıldığına dair bilgi alabilirsiniz.
Kombine doğum kontrol haplarına etkinlik açısından genellikle adet döngünüzün ilk günü başlamanız önerilir. Adet döngünüz başladıktan sonra beş gün içerisinde kombine hap kullanımına başlayabilirsiniz. Kombine doğum kontrol hapı kullanırken 21 gün boyunca her gün bir hap almalı ve 7 gün boyunca hap almayı bırakmalısınız. 7 günlük süre zarfında adet benzeri bir kanama yaşayabilirsiniz. Ancak bu sürede de koruma devam eder. 7 günlük ara dönem sonunda yeniden döngüye başlamanız gerekir. Kombine doğum kontrol haplarının etkili olması için her gün aynı saatte kullanmanız önemlidir. Hapları düzenli olarak almak, korumanın etkinliğini artırır.(1)
Eğer doğum kontrol hapına herhangi bir zamanda başlamak isterseniz hapları aksatmadan, 7 günlük bir ara vermeden aralıksız olarak almanız gerekir. Bunun yanı sıra bu dönemde korunmanın aktifliği kesinleşmiş olmayacağı için prezervatif ya da farklı bir doğum kontrol yöntemi de kullanmayı unutmayın. Hap almayı aksatırsanız, ishal ya da kusma gibi sorunlar yaşarsanız ekstra korunma önlemleri almaya dikkat etmelisiniz.(1)(5)
Sadece progestin içeren oral kontraseptifleri kullanmak için belli bir zaman yoktur. Bu haplar hızlı bir şekilde korumaya başladığından iki gün boyunca art arda alınan iki haptan sonra gebeliğe karşı koruma sağlamaya başlar. Cinsel ilişkiye girmeden iki gün önce alınmaya başlamanız yeterli olacaktır.(5)
Doğum kontrol hapının korumaya başlama süresi hapların çeşitlerine ve hapı aldığınız zamana göre değişiklik gösterir. Eğer kombine doğum kontrol hapı kullanıyorsanız adet döngünüzün ilk günü ile 5. gününe kadar doğum kontrol hapı almanız gerekir. Bu süreçler içerisinde başladığınız kombine doğum kontrol hapınız ile korunmaya başlayabilirsiniz.(1)
Sadece progestin içeren doğum kontrol hapı kullanıyorsanız doğum kontrol hapınızı iki gün boyunca kullandıktan sonra korunmaya başlarsanız. Ancak bu süreçten sonra da ilaçları almaya devam etmeniz gerekir.(5)
Doğum kontrol hapını bir korunma yöntemi olarak kullandığınız süreç boyunca, düzenli olarak almanız gerekir. Başka bir korunma yöntemi denemek ya da korunmayı bırakmak istediğinizde doğum kontrol haplarını kullanmayı bırakabilirsiniz.
Eğer kombine doğum kontrol haplarından birini kullanıyorsanız ve hapı adetinizin ilk gününden itibaren almaya başladıysanız korunmaya da ilk günden başlarsınız. Bu nedenle adet esnasında ya da sonrasında korunmasız olarak cinsel birliktelik yaşayabilirsiniz. Eğer adet döneminizden farklı bir sürede kombine doğum kontrol hapı kullanmaya başladıysanız korunmasız ilişki için 7 gün boyunca beklemeniz gerekir. Bu süreçte cinsel birliktelik yaşarsanız mutlaka farklı bir korunma yöntemi uygulamalısınız. Sadece progestin içeren doğum kontrol hapı kullanan kadınlar, hapı kullanmaya başladıktan tam 48 saat yani iki gün sonra korunmaya başlar. Buna göre de ikinci gün sonrası korunmadan cinsel ilişkiye girebilir.(7)
Doğum kontrol hapı kullanımı aşağıdaki özelliklere sahip kadınlar için uygun olmayabilir:
Yukarıdaki durumlara sahipseniz doğum kontrol hapı kullanımı sizin için uygun olmayabilir. Yukarıdaki özelliklerin dışında doğum kontrol hapı kullanımına engel olacağını düşündüğünüz özel bir durumunuz varsa hekiminize danışabilirsiniz. Buradaki özelliklere sahipseniz ve doğum kontrol hapı kullanmak istiyorsanız da yine hekiminizin yönlendirmesine göre hareket edebilirsiniz.
Doğum kontrol hapı ile korunma yöntemini seçen kadınların en merak ettikleri konuların arasında doğum kontrol hapı koruma oranı yer alıyor. Araştırmalar, hem kombine doğum kontrol haplarının hem de sadece progestin içeren doğum kontrol haplarının doğru ve zamanlara uygun bir şekilde kullanıldığında %99 oranında bir koruma oranına sahip olduğunu gösterir. Hapları doğru bir şekilde kullanan ancak çok kısa süreli durumlarda hapları aksatmak durumunda kalan kişilerde ise bu oran %91 olarak verilmiştir. Tüm bu bilgiler ışığında etkili ve sorunsuz bir doğum kontrolü sağlamak için oral kontraseptifleri düzenli ve aksatmadan kullanmanız gerektiğinin önemi bir kez daha ortaya çıkar.(7)
Korunma yöntemi olarak farklı bir yönteme geçmek ya da korunmayı bırakmak istiyorsanız doğum kontrol hapını dilediğiniz zaman kullanmayı bırakabilirsiniz. Eğer uzun süredir oral kontraseptifl kullanıyorsanız sonrasında bazı etkiler ile karşılaşabilirsiniz. Gelin doğum kontrol hapı bıraktıktan sonra karşılaşılabilecek durumlara bir göz atalım:
Bahsi geçen durumlar her kadın için geçerli değildir. Yine de doğum kontrol hapı kullanımı sonrası yaşayabileceğiniz yan etkiler konusunda bilgi almak ve bunları en az şekilde yaşamak için doktorunuza danışabilirsiniz.
Doğum kontrol hapı kullanımı beraberinde bazı avantajları da getirebilir. İşte doğum kontrol hapı yararları ve avantajları:
Doğum kontrol hapı, pratik bir şekilde kullanıldığından en yaygın doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Düzenli olarak ve sadece bir hap kullanarak %99 oranında korunmak pek çok kişi için kolay ve avantajlıdır.
Hormonal bir doğum kontrol yöntemi olan oral kontraseptif, adet döngüsünün düzenini etkileyen hormanların dengelenmesine yardımcı olabilir. Böylece uzayan kısalan, sürekli değişen, geciken adet döngülerinin yerini daha düzenli adet döngüleri alır.(10)(11)
Yumurtlamak, ağrılı ve sancılı bir süreçtir. Doğum kontrol hapları adet döneminde gerçekleşen yumurtlamayı engellediğinden doğum kontrol hapı kullananlar bu süreci ağrısız geçirebilir.(11)
Özellikle ergenlik döneminde başlayan sivilce ve akne problemi hormonal dengesizliklerden kaynaklanır. Kombine doğum kontrol hapları içerdikleri hormonlar sayesinde hormonal kaynaklı sivilceler ile mücadele etmenize yardımcı olabilir.(11)
Bazı kadınların yumurtalıkları gereğinden fazla miktarda testestoron üretebilir. Doğum kontrol hapı, hormonları dengelediğinden yoğun tüylenmenin azalmasına destek olabilir.(10)
Yumurtlama esnasında oluşan küçük, sıvı dolu keseler yumurtalık kisti olarak tanımlanır. Doğum kontrol hapları yumurtlamayı engellediğinden bu kistlerin oluşma riskini de azaltabilir.(11)
Adet öncesi bir ya da birkaç haftalık süreçte yaşanan duygusal ve fiziksel gel-gitler adet öncesi sendromu yani PMS olarak adlandırılır. PMS’in nedeni hormonal dalgalanmalardır. Doğum kontrol haplarının içlerinde yer alan hormonlar bazı kişilerde PMS döneminin daha sakin geçmesine yardımcı olabilir.(11)
Bir baş ağrısı türü olan migrenin adet dönemi hormonal değişikliklerden ötürü gerçekleşen versiyonu menstrüel migren olarak adlandırılır. Hormon seviyesini dengeleyen doğum kontrol hapları menstrüel migrenin azalmasına ya da ortadan kalmasına yardımcı olabilir.(10)(11)
Doğum kontrol haplarının avantajları olduğu kadar dezavantajları da bulunabilir. Bu dezavantajların bazıları kişilerin tercihine bağlı olarak herhangi bir sorun teşkil etmez. Gelin doğum kontrol hapının dezavantajı olabilecek durumlara bir göz atalım:
Doğum kontrol hapının avantajlarını ve dezavantajlarını karşılaştırdıktan sonra doktorunuza da danışabilir, korunma yöntemi olarak doğum kontrol hapını tercih edip etmeyeceğinize karar verebilirsiniz.
Doğum kontrol hapı etkileri pek çok avantaj ve fayda sağlamasının yanında birtakım yan etkiler de oluşturabilir. Aşağıda yer alan durumlar doğum kontrol hapı yan etkileri olarak ortaya çıkabilir:
Yukarıda yer alan durumlar doğum kontrol hapı kullanan tüm kadınlar için geçerli değildir. Kullanan kişinin hormonal dengesi, hapı kullanmadan önceki hormon miktarı vb. durumlar bu yan etkilerin oluşumunda etkili olabilir. Eğer doğum kontrol hapı etkileri 2-3 aydan fazla bir süre devam ederse kadın doğum doktorunuz ile görüşmeyi ihmal etmeyin. Şikayetlerinizin devam etmesi durumunda hekiminiz size başka bir doğum kontrol yöntemi önerebilir.(12)(13)
Doğum kontrol haplarının doğrudan adet kesmesi gibi bir durum yoktur. Ancak östrojen ve progestin içeren kombine doğum kontrol hap paketlerinin içerisinde 5 ya da 7 günlük plasebo hapları bulunur. Bu haplar alınmadığı ve ardından yeni bir doğum kontrol hapı paketine başlandığında adet ertelenebilir. Yeniden adet olmak için bu döngüyü devam ettirebilirsiniz.(14) Adet kesilmesinin dışında “Adet gecikmesi neden olur?” merak ediyorsanız ilgili yazımıza göz atabilirsiniz.
Doğum kontrol haplarının doğrudan sivilce yaptığını söylemek doğru olmayacaktır. Ancak bazı doğum kontrol haplarının içinde yer alan progestin, vücutta androjenlerin artmasına neden olabilir. Androjenlerin artması sivilceye, akneye neden olan sebum üretiminin de çoğalmasını tetikler. Dolayısıyla progestin içeren bazı doğum kontrol hapları, sivilce ya da akneye neden olabilir.(14)
Doğum kontrol haplarının uykuyu doğrudan etkilediğini ve uyku hali ya da uykusuzluk gibi durumlara yol açıtığını ne bir şekilde söylemek mümkün değildir. Ancak doğum kontrol haplarında yer alan östrajen ve progestinin uyku ile bazı bağlantıları bulunur. Progestinin de östrajenin de uyku getirme etkileri olduğu söylenmektedir. Bazı araştırmalar sadece progestin içeren doğum kontrol hapı kullanımı sonucu gündüz saatlerinde uykulu hissedebileceğinizi gösterir. Ancak bu konular hakkında yeterince net ve kanıtlanmış sonuçlara ulaşılmamıştır.(17)
Kısırlık, pek çok kişi tarafından yaşanan ve hamile kalmaya engel olan bir durumdur. Doğum kontrol haplarının kısırlığa yol açabileceğine dair pek çok söylenti vardır. Ancak bu bilginin kanıtlanmış bir doğruluğu yoktur. Kadın doğum hapları, kısa ya da uzun süre de kullansanız kısırlığa neden olmaz. Sadece hamile kalmanızı siz istediğiniz sürece önler. Doğum kontrol haplarını kullanmayı bıraktıktan sonra doğurganlığınız yeniden başlayacaktır. Sadace bazı kişilerde hormon dengesinin eski haline gelmesi birkaç ayı bulabilir.(18)
“Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?” sorusu başta olmak üzere doğum kontrol hapları ile ilgili pek çok soruyu yanıtladık. Şimdi sıra doğum kontrol hapı kullanımı hakkında merak edilen diğer detaylarda. İşte doğum kontrol hapı kullanımı konusunda diğer merak edilen detaylar:
Doğum yaptıktan kısa bir süre sonra doğum kontrol hapı kullanmaya başlayabilirsiniz. Ancak emzirme süreci boyunca doğum kontrol hapı kullanmanız önerilmez. En doğru kararı vermek için doğum sonrası hekiminize danışmayı unutmayın.(1)
Bazı yan etkiler ya da ilgili markanın ürettiği hapa ulaşma zorluğu kullandığınız doğum kontrol hapını değiştirmek istemenize neden olabilir. Ancak yeni bir doğum kontrol hapına geçmeden önce risk almamak ve korunma dönemini tamamlamak için elinizdeki hap paketini bitirmeniz çok daha iyi olacaktır. Doğum kontrol hapınızı değiştirecekseniz öncesinde hekiminize de danışmayı unutmayın.(1)
Eğer kombine doğum kontrol hapınızı almayı unuttuysanız hatırladığınız anda kaçırdığınız günün ilacını alın. Kaçırdığınız günün hapını ve o gün almanız gereken hapı birlikte almanız bir sorun olmayacaktır. Eğer arka arkaya iki ya da daha fazla hapı almayı unuttuysanız en son kaçırdığınız hapı alın. Almayı unuttuğunuz hapları atıp kalan doğum kontrol haplarınızı kullanmaya devam edin. Ancak önlem almak adına 7 gün boyunca prezervatif gibi farklı bir doğum kontrol yönteminden de destek alın.(10)
Sadece progestin içeren doğum kontrol haplarından kullanıyorsanız ve bir gün kullanmayı unuttuysanız hemen alabilirsiniz. O günün hapı ile birlikte toplamda 2 hap almanızda sorun olmaz. Üst üste iki gün almayı unuttuysanız hatırladığınız zaman 2 hap almanız gerekir. Yine ertesi gün de 2 hap alıp sonrasında hapları normal şekilde almaya devam edebilirsiniz.(10)
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
Kaynakça
Önerilen Bloglar
Vajinit Nedir?
Genital bölgede kaşıntı, yanma ve akıntı gibi sorunlar, birçok kadının dönem dönem baş etmek durumunda kaldığı sorunlardır
Devamını OkuVajinal Enfeksiyon Belirtileri Nelerdir?
Bakteriler, parazitler, virüsler ve mantarlar normal şartlar altında ve denge durumunda, vajinada soruna neden olmadan yaşayabilir.
Devamını OkuHepatit C Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Hepatit C, karaciğer iltihabına neden olan Hepatit C virüsünden kaynaklanan bir enfeksiyondur.
Devamını Oku