Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları Nelerdir?

İçerikler (Gizle-)

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve Korunma Yolları

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların (CYBE) dünya çapında her iki cinsiyet için de cinsel sağlık ve üreme fonksiyonları üzerinde göz ardı edilemeyecek bir etkisi vardır. Bu nedenle cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları cinsel olarak aktif her birey tarafından öğrenilmeli ve uygulanmalıdır. Bir kişinin cinsiyeti, etnik kökeni ve yaşının CYBE kapma ihtimali ile ilişkisi yoktur. Cinsel olarak aktif olan herkesin bu tür bir enfeksiyona yakalanma riski vardır. En sık karşılaşılan cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Frengi (Sifiliz) 
• Bel soğukluğu (Gonore) 
• Trikomonas Vajinalis
• Klamidya
• HPV (İnsan papilloma virüsü) 
• Herpes Simpleks Virüsü (Uçuk) 
• Hepatit B Virüsü
• HIV (AIDS)

Bunlardan ilk 4'ü (frengi, gonore, klamidya ve trichomoniasis) günümüzde mevcut yöntemlerle tedavi edilebilirken virüsler yoluyla bulaşan diğer 4'ünün (Hepatit B, HSV, HIV ve HPV) ise henüz kesin bir tedavisi yoktur. CYBE'ler akut etkinin ötesinde kronik vadede de bazı ciddi sonuçlar doğurabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların neden olduğu bazı önemli komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Cinsel yolla bulaşan herpes simpleks, gonore, frengi gibi enfeksiyonlarla kapmış olmak HIV bulaşma riskini de artırabilir. 
• CYBE'lerin doğum sırasında anneden bebeğe bulaşması ölü doğum, yenidoğan ölümü, düşük doğum ağırlığı, prematüre doğum (37. haftadan önce gerçekleşen doğum), sepsis (kanda bakteri bulunması), yenidoğan konjonktiviti (Gözün beyaz kısmı ve göz kapaklarının iç yüzeyini kaplayan şeffaf konjonktiva tabakasının iltihaplanması) ve çeşitli konjenital malformasyonlara (anomali) neden olabilir.
• HPV enfeksiyonu rahim ağzı kanseri başta olmak üzere kötü huylu tümörlere zemin hazırlayabilir. 
• Hepatit B siroz ve karaciğer kanserinin önemli nedenlerinden biridir. 
• Gonore ve klamidya enfeksiyonları kadınlarda pelvik inflamatuar hastalık (PID) ve infertilitenin önemli sebeplerinden birisidir.1 Pelvik inflamatuar hastalık kadın üreme organlarını tutan ve komplikasyonlara neden olan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır.⁵

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları arasındaki tek kusursuz yöntem cinsel perhiz yani bu açıdan riskli kişilerle ilişkiye girmekten uzak durmaktır. Bununla birlikte tam koruma sağlamasa da seksi daha güvenli hale getirmek ve CYBE kapma riskini azaltmak için atılabilecek bazı adımlar da vardır. Tercih edilebilecek cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yöntemleri ise şu şekilde sıralanabilir:

Aşılama

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında bulunan ve aşıları üretilen HPV ve hepatit B için aşı olabilirsiniz. Bu aşıların kullanımı cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma için güvenli ve etkili bir yol sunar. Genital herpes ve HIV'e karşı aşı geliştirmeye yönelik araştırmalar ise devam etmektedir. Klamidya, bel soğukluğu, frengi ve trichomoniasis için aşı üretimi konusunda ise daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.¹

Karşılıklı Tek Eşlilik

Karşılıklı tek eşlilik yalnızca sizinle cinsel olarak aktif olmayı kabul eden tek bir kişiyle ilişki yaşamanız anlamına gelir. Cinsel ilişki yoluyla bulaşan herhangi bir mikroorganizma ile enfekte olmayan bir kişiyle uzun süreli, tek eşli bir ilişki yaşamak cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları arasında en güvenilir olanlardan biridir. Ancak ikiniz de cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanmadığınızdan emin olmalı gerekirse test yaptırmalısınız. Ek olarak partnerinizle herhangi bir cinsel aktiviteye girmeden önce cinsel geçmişi ve korumalı seks hakkında açık ve dürüst bir konuşma yapmanız önemlidir.^3,4

Kondom Kullanımı

Sıvılar yoluyla yayılan CYBE'lerin bulaş riskini azaltmaya yardımcı olmak için vajinal, anal ve oral seks sırasında uygun prezervatif, diş barajı ya da başka bir bariyer korunma metodu kullanabilirsiniz.^2,3 Doğru şekilde kullanıldığında kondomun HIV de dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları arasındaki en etkili yöntemlerinden biri olduğu söylenebilir. Prezervatifler oldukça güvenilir olmasına rağmen genital organların çevresinde ülserlere neden olan, ciltten cilde temas sonucu yayılan enfeksiyonlar (örn. frengi veya genital herpes) için koruma sağlamaz.^1,3

Test Yaptırmak

İlişki öncesinde her iki tarafın da testlerden geçmesini sağlamak cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları arasında bulunan diğer bir yaklaşım olabilir. Özellikle yeni bir partner veya birden fazla partner ile cinsel temasta olan kişilerin CYBE'ler için düzenli olarak test yaptırması önemlidir. Ek olarak cinsel temasta olunan kişilerin de test yaptırmasının istenmesi önerilir.^2,3 

HIV Profilaksisi

HIV kapma riskinin yüksek olduğunu düşünenler için bazı ülkelerde düzenli olarak PrEP ilaç tedavisi (Temas öncesi koruma tedavisi) kullanılması önerilse de Türkiye'de henüz bu uygulama yoktur.²

Farkındalık

Alkol veya benzeri keyif verici maddeler kullanırken dikkatli olunmalıdır çünkü bunlar riskli cinsel davranış olasılığını artırabilir.³

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)
• https://www.healthline.com/health/sexually-transmitted-diseases#preventio
• https://www.medicalnewstoday.com/articles/sexually-transmitted-diseases#prevention