RİA (Spiral) Nedir? Spiral Nasıl Takılır?

İçerikler (Gizle-)

RİA (Spiral) Nedir?

“RİA nedir?” sorusu, basit olarak bir sağlık uzmanı tarafından rahim içerisine küçük bir spiralin yerleştirilmesi şeklinde uygulanan doğum kontrol tekniği olarak yanıtlanabilir. RİA, rahim içi araç anlamına gelir ve rahim (uterus) içerisine yerleştirildiğinde spermlerin yumurta hücresine ulaşmasını engelleyecek fiziksel bir bariyer oluşturur. Spiral olarak da adlandırılan bu basit cihazlar hamileliğe karşı etkin bir koruma sağlayabilir. Bir tür modern doğum kontrolü yöntemi olan RİA uygulaması için kullanılan farklı türlerde spiraller mevcuttur. Bunlardan kişiye uygun olan veya hekim tarafından uygun görülen çeşit belirlendikten sonra kolay bir şekilde takılabilir. Kadının herhangi bir nedenle spiral kullanımından vazgeçmesi, hamilelik planlamaya başlaması veya spiralin kullanım süresinin dolması durumunda ise spiral, kolaylıkla geri çıkarılabilir. ²

RİA Ne İşe Yarar?

Bir doktor, hemşire veya ebe tarafından rahime basitçe yerleştirilebilen spiraller, açıldıklarında T şeklinde bir görünüm alarak rahimden yumurtalıklara uzanan fallop tüplerinin giriş kısmını kapatır. Bu sayede yumurta hücresi rahime ulaşamaz, aynı zamanda sperm hücresi de rahimde yukarı doğru ilerleyerek yumurta hücresi ile karşılaşamaz. Böylelikle gebelikten %99 gibi yüksek bir oranda koruma sağlanmış olur. Spirallerin farklı türleri vardır ve her bir spiral türünün kullanım süresi birbirinden farklıdır. RİA takılması sırasında hekiminiz tarafından kullanım süresi belirtilir. Kullanım süresi dolduktan sonra spiralin çıkarılır. RİA ile korunma yöntemine devam etmek istiyorsanız yeni bir spiral yerleştirilir. RİA’nın kullanım süresi dolana dek ise doğum kontrolü için ek bir önleme ihtiyaç duyulmaz.^{1 2}

RİA, uzun etkili ve geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir. Yani takıldığında on yıl gibi uzun bir süre boyunca sürekli koruma sağlarken istendiği takdirde hemen çıkarılıp hamilelik planlaması yapılabilir. Prezervatif kullanımı, doğum kontrol haplarının kullanımı gibi diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında maliyet yönünden önemli bir avantaj sağlar. Aynı zamanda ilişki öncesi herhangi bir uygulama gerektirmediğinden kullanım kolaylığı sağlarken kullanımı unutma gibi riskleri ortadan kaldırır. Aynı zamanda emziren anneler tarafından da kullanılabilir.³

Spiral Çeşitleri Nelerdir?

RİA veya diğer adıyla spiraller, iki ana türe sahiptir. Bunlardan ilki hormonlu spiraller iken ikincisi ise bakır spirallerdir. Her ikisi de rahim içerisinde T şeklinde açılan plastik çerçevelere sahiptir. Alt kısmında ise vajinaya doğru uzanan ipler bulunur ve bu sayede spiral, gerektiği zaman çekilerek çıkarılabilir. Yine iki spiral türü de tıbbi görüntüleme yöntemleri esnasında fark edilmelerini sağlayan bileşenler içerir. ^{2 4}

Bakır Spiraller

Bakır spirallerde üst kısımda yer alan plastik kanatların haricinde altta yer alan gövde kısmı, ince bakır bir tel ile sarılıdır. Hormon içermeyen bu spiral türü, diğer spirallere oranla daha uzun süre (yaklaşık on yıl) kullanım imkanı sunar. Ancak bakır alerjisi bulunan veya vücutta çok fazla bakır birikimine yol açan Wilson hastalığına sahip olan kişiler tarafından kullanıma uygun değildir. ^{2 3}

Hormonlu Spiraller

Plastik yapıdaki hormonlu spiraller, progestin hormonu içerir. Progestinler vücutta doğal olarak sentezlenen progesteron hormonunun sentetik bir formudur. Bu hormon, tıpkı doğum kontrol hapı kullanımında olduğu gibi gebeliği önlemeye yardımcı olan ek bir koruma sağlar. Karaciğer hastalıkları, meme kanseri gibi durumları olmayan, hekim tarafından uygun olduğu görülen hastalarda hormonlu spirallerin kullanımı tercih edilebilir. Kullanım süresi ise markaya göre 3 ile 8 yıl aralığında değişkenlik gösterir.^{2 3}

Spiral Nasıl Takılır?

RİA, spiral kullanımına engel herhangi bir durumu olmayan tüm kadınlar tarafından gebeliğin önlenmesi amacıyla güvenle kullanılabilir. Bir kez takıldığında kullanım süresi boyunca koruma sağlar ve ekstra bir uygulama gerektirmez. Ancak bazı durumlarda nadir de olsa yerinden oynayabilir ve bu durum koruyuculuğunu etkileyebilir. Bu nedenle sağlık açısından da düzenli olarak yapılması önerilen kontrolleriniz esnasında spiralinizin de kontrol edilmesinde fayda vardır. Spiral taktırmayı düşünen kadınlar tarafından en sık sorulan sorulardan bir tanesi de “RİA nasıl takılır?” sorusudur. “Spiral nasıl takılır?” sorusu, aşama aşama şu şekilde yanıtlanabilir:²

• Öncelikle güvenlik amacıyla bir gebelik testinin yapılmasında fayda vardır. Gebelik testi sonucu negatif çıkarsa, spiral takma işlemine geçilebilir.
• Tıpkı rahim ağzı kanseri taramasında kullanılan rutin Smear testinin yapılışında olduğu gibi hastanın uzanması ve dizlerini karnına doğru çekerek bacaklarını açması istenir. Bunun için jinekolojik muayenede kullanılan özel koltuğa da oturulabilir.
• Bölgeyi genişletmek ve görüş alanını artırmak için vajina içerisine spekulum yerleştirilir.
• Ardından sağlık profesyoneli tarafından RİA, dikkatli bir şekilde rahim içerisine yerleştirilir. Bölge kontrol edildikten sonra spekulum vajina içerisinden çıkarılır ve işlem tamamlanmış olur.

Spiral takma işlemi çoğu kişi için tolere edilebilir niteliktedir ve genellikle herhangi bir anestezi gerektirmez. Ancak hassas kişilerde ağrı, kramp veya gerginlik gibi sorunları önlemek adına işlem öncesi bölgeye enjeksiyon veya lokal uygulama şeklinde uyuşturma işlemi yapılabilir. Birkaç gün boyunca hafif ağrı, rahatsızlık ve lekelenme tarzı kanama görülebilir. Bunlar genellikle kısa süre içerisinde kendiliğinden iyileşecektir. Yoğun kanama veya rahatsızlık durumunda ise hekime başvurulabilir. Cinsel ilişki için ise işlemin üzerinden bir gün geçmesi önerilir.^{2 3}

Spiralin Dezavantajları Nelerdir?

Her doğum kontrol yönteminin kendi içerisinde avantajları ve dezavantajları olduğu söylenebilir. Spiral kullanımının dezavantajları da bu yöntemle gebelikten korunan veya korunmak isteyen kişiler için merak konusudur. RİA kullanımının bazı dezavantajları arasında şunlar yer alır:^{1 2}

• İşlem sonrasında nadir de olsa enfeksiyon gelişebilir. Spiral kullanımı esnasında gelişen mantar enfeksiyonları gibi bazı enfeksiyonların ise sürekli tekrarlama eğilimi artabilir.
• Spiralin vücut tarafından reddedilmesi sonucu alerjik reaksiyon gelişimi, spiralin yerinden oynaması gibi riskler söz konusu olabilir.
• Nadir durumlarda spirale bağlı olarak rahim yüzeyinde bir hasar, buna bağlı ağrı ve enfeksiyon gibi durumlar ortaya çıkabilir.
• Spiralin yerinden oynaması veya başarısız bir şekilde yerleştirilmesi durumlarında gebelik veya dış (ektopik) gebelik olasılıkları gündeme gelebilir.
• Özellikle bakır spiral kullanımı, spiralin takılmasını takip eden ilk birkaç ay boyunca adet dönemlerinin daha ağrılı ve daha yoğun kanamalı geçmesine neden olabilir.
• Hormonlu spiral yerleştirilmiş ise ilk birkaç ay boyunca adet kanamaları düzensizleşebilir veya bir dönem atlayabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.

Spiral İşlemi Kimler İçin Uygun Değildir?

Spiral takma işlemi için uygun olup olmadığınız konusunda en doğru bilgiyi hekiminizden alabilirsiniz. Yapılacak muayene sonucunda tıbbi geçmişiniz de göz önünde bulundurularak spiral kullanımına uygun olup olmadığınız hekiminiz tarafından değerlendirilmelidir. Spiral işlemi için uygun olmamanıza neden olabilecek bazı durumlar şunları içerir:¹

• Hamilelik olasılığının bulunması,
• Tedavi edilmemiş bir cinsel yolla bulaşan hastalığınızın olması veya pelvik enfeksiyonların varlığı,
• Adet dönemlerinin arasında gelen veya cinsel ilişkiden sonra görülen vajinal kanamaların varlığı,
• Rahim veya rahim ağzına ilişkin sağlık sorunlarının bulunması,
• Daha önceden dış gebelik geçirmiş olmak veya yapay kalp kapakçığı kullanımı gibi bazı özel durumlar.

Yukarıdaki durumların haricinde herhangi bir farklı sağlık sorunu veya özel durum, spiral kullanımının önünde engel teşkil edebilir. Böyle durumlarda hekimin önereceği farklı doğum kontrol yöntemlerinin kullanımı tercih edilebilir.

RİA (Spiral) Ne Zaman Çıkartılır?

RİA spiral; kullanım süresinin dolması, gebelik isteğinin olması veya kişinin spiral kullanımından vazgeçmesi gibi herhangi bir nedenle istenilen zamanda çıkarılabilir. Herhangi bir tıbbi engel söz konusu değilse RİA çıkarılır çıkarılmaz hamile kalmak genellikle mümkündür. Spiral çıkarma işlemi de tıpkı spiral takma işleminde olduğu gibi sağlık profesyonelleri tarafından yapılır. Tıpkı spiral takma işleminde olduğu gibi hasta dizleri bükülü, bacakları açık olacak şekilde uzanır veya jinekolojik muayene koltuğuna oturur. Vajina içerisine spekulum yerleştirildikten sonra spiral, vajina içerisine uzanan ipi yardımıyla çıkarılır. Ardından spekulum çıkarılarak işlem tamamlanır. Çıkarılan spiralin yerine yenisi takılmayacaksa ve gebelik planlanmıyorsa RİA çıkarılmadan önceki 7 gün boyunca prezervatif gibi ek kontrasepsiyon yöntemlerinin kullanılması gerekir.¹

Hamilelikten korunma yöntemleri arasında yer alan spiral kullanımı konusunda daha fazla bilgi almak için hekiminize danışabilir, spiral çeşitleri hakkında daha detaylı bilgi alabilirsiniz. Ayrıca “Vajinal halka nedir?”, “Ulipristal asetat nedir?” gibi diğer içeriklerimize de göz atarak konu özelinde daha detaylı bilgilere sahip olabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://www.nhs.uk/contraception/methods-of-contraception/iud-coil/
• https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24441-intrauterine-device-iud
• https://www.webmd.com/sex/birth-control/iud-intrauterine-device
• https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/iud#:~:text=These%20IUDs%20are%20divided%20into%202%20types%3A&text=The%20Paragard%20IUD%20doesn't,hormone%20progestin%20to%20prevent%20pregnancy