Ertesi Gün Hapı Hangi Maddeleri İçerir?

İçerikler (Gizle)

Ertesi Gün Hapındaki Etken Madde Nedir? 

Piyasada bulunan acil kontrasepsiyon hapları, farklı markaların iki ana etken maddeden bir tanesini içeren ürünlerinden oluşur. Ertesi gün hapının etken maddeleri şu şekildedir: 

• Levonorgestrel: Sentetik bir progestin türü olan levonorgestrel, progesteron hormonunun reseptörlerine bağlanabilen ve onun etkilerini taklit edebilen güçlü bir sentetik steroiddir. Ana işlevi, beyinden salgılanan ve yumurtlamayı tetikleyen luteinize edici hormonun (LH) ani yükselişini baskılamaktır. Levonorgestrel alımı, hipofiz bezine sinyal göndererek LH salınımını durdurur veya geciktirir. Bu durum, yumurtalığın yumurta hücresini serbest bırakmasını engeller. Eğer yumurtlama olmazsa döllenme ve gebelik gerçekleşemez. Bu etken maddeye sahip ertesi gün haplarının etkinliği, yumurtlama başlamadan hemen önce alındığında zirveye ulaşır. Ancak LH seviyesi yükselmeye başladığında hapın yumurtlamayı engelleme yeteneği büyük ölçüde azalır. Bu da etkinliğinin 72 saatten sonra hızla düşmesinin ana nedenidir. ^{1 2} 
• Ulipristal Asetat: Seçici progesteron reseptör modülatörü olan ulipristal asetat (UPA) progesteron reseptörlerine kısmen bağlanır, hormonun normal fizyolojik işlevini modifiye eder veya bloke eder. Ulipristal asetatın en önemli avantajı, levonorgestrele oranla yumurtlama döngüsünde daha ileri bir aşamada dahi etkili olabilmesidir. LH yükselişi başlamış olsa dahi yumurtalığı baskılayarak folikülün açılması ve yumurtanın serbest bırakılmasını geciktirebilir ya da tamamen önleyebilir. Bu güçlü baskılama yeteneği sayesinde UPA, korunmasız ilişkiden sonra 120 saate (5 güne) kadar etkili kalabilen tek acil kontrasepsiyon yöntemidir. Klinik çalışmalar, UPA'nın yumurtlamaya çok yakın kritik dönemlerde levonorgestrelden belirgin ölçüde daha yüksek bir gebeliği önleme oranı sunduğunu gösterir. ^{3 4} 

Etken Maddeye Göre Hangi Ertesi Gün Hapı Kime Daha Uygun? 

Ertesi gün hapı etken madde seçimi yaparken temel olarak korunmasız ilişkinin üzerinden ne kadar zaman geçtiğine ve kişinin vücut kitle indeksine göre karar verilebilir. Seçim yaparken şunlara dikkat edilmesi önerilebilir: 

• Korunmasız ilişkiden sonra 72 saat (3 gün) içinde hızlıca alınacaksa levonorgestrel veya ulipristal asetat içerikli ertesi gün haplarından herhangi biri tercih edilebilir. Ancak ilişkiden sonra 72-120 saat (3-5 gün) arası bir süre geçmişse etkinlik süresi daha geniş bir zaman aralığını kapsayan UPA içerikli ertesi gün haplarının tercih edilmesi koruyuculuk olasılığını artıracaktır. Ancak iki ertesi gün hapı etken maddesi türünde de hap ilişkiden sonra ne kadar erken alınırsa etkinliğin o kadar yüksek olacağı unutulmamalıdır. ^{5 6} 
• Yumurtlamanın gerçekleşmek üzere olduğu yüksek riskli dönemlerde, UPA içerikli ertesi gün hapları levonorgestrel içerikli haplara oranlara daha etkilidir. Yumurtlama döngüsünün daha erken aşamalarında olunması halinde ise her iki etken madde de tercih edilebilir. ⁷ 
• Yüksek vücut kütlesine sahip olan kadınlarda levonorgestrel, etkinliğini belirli bir oranda kaybedebilir. Özellikle vücut kütle indeksi, 30’un üzerinde olan kadınlar için ulipristal asetat içerikli haplar daha güvenli bir seçenek oluşturabilir. ⁸ 

Ertesi Gün Hapındaki Etken Maddelerin Etkileri Nelerdir? 

Her iki etken maddenin de birincil ve en önemli mekanizması, ovulasyonu geciktirmek veya engellemektir. Hiçbir acil kontrasepsiyon hapı yerleşmiş bir gebeliği sonlandırmaz veya düşüğe neden olmaz. Ulipristal asetat ve levonorgestrel içerikli ertesi gün haplarındaki etken maddelerin etkileri şu şekilde özetlenebilir: 

• Levonorgestrel: Yüksek doz progestin sinyali göndererek luteinize edici hormon yükselişini baskılar ve yumurtlamayı önler. Ayrıca rahim ağzı mukusunu kalınlaştırarak spermin hareketini zorlaştırabilir. Korunmasız ilişkiden sonra 72 saate (3 güne) kadar etkilidir. Etkinliği zamana bağlı olarak hızla düşer. ^{1 2} 
• Ulipristal asetat: Progesteronun reseptörlere bağlanma etkisini değiştirerek etki gösterir. LH yükselişi başladıktan sonra bile yumurtlamayı geciktirebilir. Ayrıca adet döngüsü içerisinde daha geniş zaman dilimi boyunca yumurtlamayı önleyerek daha yüksek etkinlik sunabilir. Korunmasız ilişkiden sonra 120 saate (5 güne) kadar etkilidir. Etkinliğini zaman içinde daha iyi korur. ^{3 4}

Ertesi gün haplarıyla ilgili daha detaylı bilgiler için “Ertesi Gün Hapı Emzirirken İçilir mi?”, “Alkol Ertesi Gün Hapının Etkisini Azaltır mı?”, “Yumurtlama Döneminde Ertesi Gün Hapı İşe Yarar mı?” ve “Ertesi Gün Hapı Beta HCG’yi Etkiler mi?” gibi farklı konu başlıklarımıza da göz atmanızı öneririz. 

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. 

Kaynakça: 

1. https://onlinedoctor.superdrug.com/morning-after-pill.html
2. https://go.drugbank.com/drugs/DB00367
3. https://www.racgp.org.au/getattachment/c93ed087-2683-4621-ac76-664a6613571a/Ulipristal-acetate-An-update-for-Australian-GPs.aspx
4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3138379/
5. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23386-morning-after-pill
6. https://www.nhs.uk/contraception/methods-of-contraception/emergency-contraceptive-pill-morning-after-pill/how-to-take-it/
7. https://www.racgp.org.au/getattachment/c93ed087-2683-4621-ac76-664a6613571a/Ulipristal-acetate-An-update-for-Australian-GPs.aspx
8. https://www.plannedparenthood.org/learn/morning-after-pill-emergency-contraception/which-kind-emergency-contraception-should-i-use