Ertesi Gün Hapı Nedir? Ne İşe Yarar?

Ertesi Gün Hapı Nedir?

Ertesi gün hapı, doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi yaygın doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmadığı ya da herhangi bir nedenle etkisiz olduğu acil durumlarda kullanılabilen bir doğum kontrol yöntemidir  “Ertesi gün hapı nedir?” sorusuna “Korunmasız cinsel ilişki sonrasında gebeliği önlemede etkili acil doğum kontrol yöntemidir.” şeklinde yanıt vermek mümkündür. Ertesi gün hapları, levonorgestrel ya da ulipristal asetat isimli etken maddeleri içerebilir. Ulipristal asetat içeren ertesi gün hapları, levonorgestrel etken maddeli haplara kıyasla daha etkilidir.⁽¹⁾⁽²⁾ “Ulipristal Asetat Ne İşe Yarar?” başlıklı içeriğimizi okuyarak bu etken madde hakkında detaylı bilgi elde edebilirsiniz.

Ertesi Gün Hapı Ne İşe Yarar?

Sıkça sorulan “Ertesi gün hapı nedir?” sorusuna cevap bulduktan sonra bu hapın ne işe yaradığına yakından bakmak isteyebilirsiniz. Peki, ertesi gün hapı ne işe yarar? Acil durumlarda kullanılan doğum kontrol hapları, yani ertesi gün hapları yumurtlamayı, döllenmeyi ve/veya döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesini önlemeyi amaçlar. Bu sayede istenmeyen gebeliklerin önlenmesine yardımcı olur. Ertesi gün hapı faydaları istenmeyen gebelikleri önlemekle sınırlıdır. Ertesi gün hapları, mevcut bir hamileliğin sonlandırılması için kullanılamaz.⁽²⁾ “Ertesi gün hapı işe yarar mı?” sorusunun cevabı kullanım amacına göre değişir. Ertesi gün hapı, sadece olası gebelikleri engellemeye yöneliktir ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma yolları arasında yer almaz.⁽³⁾

Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?

Ertesi gün hapları, etken maddeye göre farklı şekilde koruma sağlayabilir. Levonorgestrel etken maddeli ertesi gün hapı, yumurtalıklardan yumurta salımını engellemeye yönelik bir işleyişe sahiptir. Yani döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini önleyemez.⁽⁴⁾ Ulipristal asetat etken maddeli ertesi gün hapları ise seçici progesteron reseptörü modülatörü olarak tanımlanabilir. Yani yumurtlama için gerekli bir hormon olan progesteronun etkinliğine yönelik işleviyle yumurtlamayı geciktirir ve bu sayede olası döllenmeyi engeller. Ulipristal asetat etken maddeli ertesi gün hapları, regl döngüsünün her evresinde kullanılabilir ve her evrede farklı şekillerde etkinlik göstererek gebeliği önlemeye yardımcı olur.⁽⁵⁾

Ertesi Gün Hapı Hangi Durumlarda Kullanılır?

“Ertesi gün hapı nedir, ne işe yarar?” gibi soruların ötesinde “Ertesi gün hapı gebeliği önler mi?” sorusunun cevabını merak ediyor olabilirsiniz. Doğru durumlarda ve önerilen şekilde kullanıldığında ertesi gün hapı istenmeyen gebelikleri önleyebilir. Ertesi gün hapı, sadece acil doğum korunma yöntemi olarak aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Korunmasız cinsel ilişkiye girdiyseniz,
• Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmayı unuttuysanız,
• Prezervatif cinsel ilişki sırasında yırtıldıysa, kaydıysa ya da çıktıysa,
• Rutin doğum kontrol yöntemi olarak kullandığınız doğum kontrol hapını zamanında almayı unuttuysanız,
• Rahim içi doğum kontrol aracınızın yerinde çıktığından ya da oynadığından şüpheleniyorsanız,
• Takvim yöntemine göre gebe kalacağınız bir dönemde korunması cinsel ilişkiye girdiyseniz,
• Geri çekilme yönteminin başarısız olduğundan şüpheleniyorsanız en kısa sürede ertesi gün hapı kullanarak istenmeyen gebeliklere karşı önlem alabilirsiniz.⁽⁴⁾⁽⁵⁾

Ertesi Gün Hapının Kullanımı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ertesi gün hapını korunmasız cinsel ilişkiden sonra olabilecek en kısa sürede almak gerekir. Cinsel ilişki ile hapın kullanımı arasındaki süre, gebeliğin önlenmesi konusunda önemlidir. Levonorgestrel etken maddeli ertesi gün hapları, cinsel ilişkiden sonraki ilk üç gün yani 72 saat içerisinde kullanılmalıdır. Ulipristal asetat etken maddeli ertesi gün hapları ise cinsel ilişkiden sonraki ilk beş gün yani 120 saat içerisinde kullanılması gerekir. Ertesi gün hapı kullanımı süresi uzadıkça hapların etkinliği azalır. Ertesi gün hapı yemekten önce ya da sonra, su ile birlikte alınmalıdır.

Ertesi gün hapını önerilen süre zarfında kullandıktan sonra aşağıdaki konulara dikkat etmelisiniz:

• Levonorgestrel etken maddeli hap kullandıktan sonra iki saat, ulipristal asetat etken maddeli hap kullandıktan sonra üç saat içinde kusarsanız doktorunuza başka bir doz almanız gerekip gerekmediğini sormalısınız.
• Ertesi gün hapı kullanımı sonrası regl döngünüz değişebilir; daha erken ya da daha geç regl olabilirsiniz. Ancak regliniz beklenen tarihe göre bir haftadan uzun süre gecikirse ya da aşırı kanama durumu yaşarsanız doktorunuzla görüşmelisiniz.
• Hapı kullandıktan sonra baş ağrısı, karın ağrısı ya da mide bulantısı gibi yan etkiler yaşayabilirsiniz. ertesi hapının işe yaramadığının ana belirtilerinden biri adet gecikmesidir.⁽¹⁾⁽⁶⁾

Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?

Ertesi gün hapı nedir, sorusuna acil bir doğum kontrol yöntemidir olarak cevap vermek en doğrusudur. Ertesi gün hapı çeşitleri, yalnızca acil doğum kontrolü yöntemi olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştır, rutin olarak kullanılabilecek bir doğum kontrol yöntemi değildir.⁽¹⁾ Ertesi gün hapları, düzenli doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Bu haplar mevcut gebeliği durdurmaz, sizi veya partnerinizi cinsel yolla bulaşan hastalıklar karşı korumaz.⁽²⁾ Hem gebelikten hem de cinsel yollarla bulaşan hastalıklardan nasıl korunabileceğinizi merak ediyorsanız Cinsellikte Erkek Korunma Yöntemleri başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?

Ertesi gün hapı kullanımı, korunmasız cinsel ilişki sonrası gebeliği önlemek için acil bir yöntemdir. Kalıcı olarak gebelikten korunma sağlamaz. Hapı kullandıktan sonraki günlerde ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girerseniz gebe kalma riski altında olursunuz. Bu nedenle bir başka doğum kontrol yöntemine başlayana kadar korunmasız cinsel ilişkiye girmeyin.⁽⁷⁾

Ertesi Günü Hapının Etkisini Düşüren Durumlar Nelerdir?

Ertesi gün hapının gebelikten koruyucu etkisi bazı durumlarda beklenenden düşük olabilir. Bu durumlar şunlardır:

• Levonorgestrel içeren ertesi gün hapları, korunmasız cinsel ilişki sırasında yumurtlama döneminde olan kadınlarda gebeliği önlemez.
• Aşırı kilolu olan kadınlarda (örneğin vücut kitle indeksi 30'dan yüksek olanlarda) ertesi gün hapının etkisi düşük olabilir ve hap önerilen sürede kullanılsa dahi gebelik gerçekleşebilir. Bu durumda en doğrusu doktorunuzla ekstra önlemleri konuşmaktır.
• Ertesi gün hapını aldıktan sonra iki-üç saat içinde kusmak hapın etkisi azaltabilir ya da tamamen ortadan kaldırabilir. Bu süre içinde kusarsanız dozu tekrarlamanız gerekip gerekmediğini doktorunuza mutlaka danışın.
• Ertesi gün hapı, bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Örneğin; St John's Wort isimli bitkisel takviyenin yanı sıra epilepsi, bipolar bozukluk, HIV veya tüberküloz tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, mide asidini azaltmak için kullanılan proton pompa inhibitörü sınıfından ilaçlar, rifampisin ve rifabutin gibi nadir kullanılan antibiyotikler, ertesi gün hapının etkisini azaltabilir. İlaç etkileşimleri için doktorunuza danışabilirsiniz.⁽¹⁾⁽⁶⁾

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23386-morning-after-pill
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538737/
• https://www.webmd.com/drugs/2/drug-154978/ella-oral/details
• https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2006/021045s011lbl.pdf
• https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2010/022474s000lbl.pdf
• https://www.nhs.uk/contraception/emergency-contraception/
• https://www.plannedparenthood.org/blog/the-morning-after-pill-doesnt-work-for-every-body-three-things-you-need-to-know